My Sains: 2.5 Otak Manusia dan Kerencamannya

Struktur Otak Manusia
■ Otak manusia

	►	Organ kompleks yang mengandungi berbilion saraf.
	►	Ia dilindungi oleh struktur tulang keras yang dipanggil tengkorak.

■ Otak manusia terbahagi kepada tiga bahagian utama, iaitu:

	►	Serebrum
	►	Serebelum
	►	Medula oblongata

■ Animasi di bawah menunjukkan fungsi utama otak manusia: (English)

■ Video ini menunjukkan pengenalan asas kepada struktur otak dan fungsi. (English)

■ Video ini menunjukkan serebrum dan fungsinya. (English)

Tindakan Terkawal dan Tindakan Luar Kawal
■ Tindakan Terkawal

	►	Jenis tindakan yang dilakukan mengikut kehendak kita.
	►	Contoh: bercakap, berjalan, mendengar dan menulis

■ Tindakan Tidak Terkawal

	►	Jenis tindakan yang berlaku tanpa disedari.
	►	Otak tidak membuat keputusan sama ada tindakan akan berlaku atau tidak.
	►	Contoh: bernafas, degupan jantung, peristalsis dan bersin.

■ Perbezaan antara tindakan terkawal dan tindakan tidak terkawal:

Ciri-ciri	Tindakan terkawal	Tindakan tidak terkawal
Dikawal mengikut kehendak	Tindakan dibuat secara sedar	Tindakan dibuat tanpa kesedaran
Rangsangan tindak balas	Bermula di otak	Tiada rangsangan
Kawalan tindakan	Serebrum	Medulla oblongata
Penghantaran Impuls	Impuls bergerak melalui serebrum dari reseptor ke efektor	Impuls bergerak melalui medula oblongata atau saraf tunjang ke efektor
Gerak balas	Dapat dilambatkan atau dicepatkan	Cepat atau spontan
Sistem saraf terlibat	Sistem saraf soma	Sistem saraf autonomi
Contoh tindakan	Bercakap dan menulis	Degupan jantung dan peristalsis

Kesan Kecedaraan pada Bahagian Tertentu Otak
■ Tengkorak melindungi otak manakala tulang belakang melindungi saraf tunjang.
■ Kecederaan pada otak

	►	Kemalangan atau sakit boleh menyebabkan kecederaan kepada kawasan tertentu otak, dengan itu menjejaskan fungsinya.
	►	Dalam keadaan yang teruk, kecederaan kepada kawasan tertentu otak mungkin boleh membawa maut.
	►	Serebrum adalah bahagian terbesar otak yang menjalankan fungsi yang berbeza. Oleh itu kecederaan serebrum boleh menyebabkan kesan yang berbeza dalam badan kita.

■ Kesan kecederaan bahagian tertentu pada otak

✍ Contoh latihan 2.5(a)
Labelkan dengan tepat bahagian-bahagian otak dibawah. (English)

✍ Contoh latihan 2.5(b)
Kelaskan aktiviti-aktiviti atau tindakan berikut mengikut bahagian otak masing-masing.

Melihat	Mendengar	Mengayuh basikal	Bau	Bersin	Degupan jantung
Mendengar	Bernafas	Peristalsis	Memanjat	Merasa	Memegang

Kumpulan
Serebrum	Melihat, mendengar, bau, mendengar, merasa, memegang
Serebelum	Mengayuh basikal, memanjat
Medula oblongata	Bersin, degupan jantung, bernafas, peristalsis

Penerangan
Serebrum mengawal tindakan terkawal seperti aktiviti mental, deria dan pergerakan otot.
Serebelum mengawal keseimbangan badan dan mengkoordinat pergerakan otot.
Medula oblongata mengawal tindakan luar kawal.

✍ Contoh latihan 2.5(c)
Kelaskan aktiviti-aktiviti berikut kepada tindakan terkawal dan tindakal tidak terkawal.

Penghadaman	Peristalsis	Menari	Menulis	Bercakap
Bernafas	Bersin	Berjalan	Rembesan air liur	Ketawa

Kumpulan
Tindakan terkawal	Menari, menulis, bercakap, berjalan, ketawa
Tindakan tidak terkawal	Penghadaman, peristalsis, bernafas, bersin, rembesan air liur

Penerangan
Tindakan terkawal merupakan jenis tindakan yang dilakukan mengikut kehendak kita.
Tindakan luar kawal berlaku tanpa disedari, iaitu secara automatik.

← 2.4 Peranan Reseptor Regang dalam Mengekalkan Keseimbangan dan Koordinasi Badan

2.6 Koordinasi Kimia (hormon) dalam Badan →